"Als er binnen twee maanden geen akkoord is, haakt N-VA af'

"Als er binnen twee maanden geen akkoord is, haakt N-VA af'

Jan Jambon, de nummer twee van de N-VA, zat deze week volop in het nieuws. Eerst werd hij genoemd als mogelijke koninklijke onderhandelaar, maar de PS zag hem niet zitten. 's Anderendaags maakte hij zich heel boos op CD&V omdat zijn partij in het parlement uit het overleg rond het bankgeheim werd gehouden. Wat is er aan de hand?

Jan Jambon komt uit het bedrijfsleven. Hij begon als informaticus bij IBM, later bekleedde hij directiefuncties bij SDWorx, Creyf' s en de VVM. Voor zijn overstap naar de politiek was hij algemeen directeur bij Bank Card Company.

• Is politiek aangenamer dan het bedrijfsleven ?

Jan Jambon: Niet te vergelijken. Hetzelfde verschil als tussen voetbal en wielrennen. Maar ik kwam natuurlijk niet helemaal onvoorbereid in de politiek terecht. Na de Volksunie kwam ik in de Vlaamse Volksbeweging terecht.

• Waarom werd u deze week geen koninklijk onderhandelaar ?

Er waren drie pistes. Eén: een duo van N-VA en PS, maar dan niét de grote legumen. Dat wilde de PS niet. Twee: CD&V en PS. Dat zagen wij niet zitten. Dat zou hetzelfde zijn als wij met de MR een duo zouden vormen. Drie: Wouter Beke alleen. Dat vonden wij een goede optie.

• Het heeft lang geduurd vooraleer Wouter Beke werd aangesteld. Waarom ?

Dat heeft niets met het paleis te maken. Wouter wilde eerst zeker weten dat hij kans op slagen had. Na een vergadering met Bart en Elio Di Rupo heeft hij die gekregen. Wij steunen hem voor 500 procent.

• Heeft hij echt kans ?

Ik denk dat het niet van de persoon Wouter Beke afhangt. Zoals het een poosje geleden ook niet van de figuur Vande Lanotte afhing.  Hij mislukte omdat zijn nota er voor ons ver onder was, terwijl het voor de Franstaligen al te veel was. Daar is het op gesprongen.

• Er zat toch genoeg Vlaams vlees aan ?

De staatshervorming die daarin werd voorgesteld, zou de zaken alleen maar complexer maken, terwijl het homogeniseren toch de bedoeling is.  Ze ging ook niet diep genoeg. In de  gezondheidzorg gebeurde iets, maar te weinig.  Qua arbeidsmarkt zouden we misschien een akkoord hebben kunnen bereiken, maar dan zonder responsabilisering. Er zat bijvoorbeeld geen malus in voor het gewest dat arbeidsplaatsen verliest.  Justitie werd helemaal teruggedrongen. Alleen het jeugdsanctierecht bleef over.

• Met de financieringswet was u toch ver gevorderd ?

Voor de financiering van de gewesten wel. Maar wat we daar wonnen, verloren we voor de gemeenschappen. Een uitvloeisel van het Lambermontakkoord is immers dat we tegen 2012 voor de gemeenschappen van een behoeftefinanciering naar een financiering gaan op basis van fiscale draagkracht. Die evolutie werd in het voorstel stopgezet.

• Was er toch geen "ja, maar" in plaats van een "neen, tenzij" mogelijk als antwoord op die nota ?

De topics die erin stonden waren oké. Het was de perimeter die in Vollezele was afgesproken. Maar er zat te weinig diepgang in. CD&V en N-VA hebben dat samen vastgesteld. En de
Franstaligen zaten gewoon te wachten op de reactie van een Vlaamse partij. Zij wilden de nota net zo goed en zo grondig amenderen, maar dan in de omgekeerde richting. Kwam daarbij dat er een luik Brussel instond dat koud werd geserveerd. Het was nooit doorgepraat.

• Ondertussen tikt de tijd maar door. Hoe lang nog ?

Eind april moet de regering haar meerjarenbegroting bij Europa indienen. Dat kan voor de N-VA niet in lopende zaken. Alleen een volwaardige regering kan dat doen.

• Dat is een deadline ?

Wij stellen die niet, die is er gewoon. Alle partijen zijn het er trouwens over eens dat dergelijke ingrijpende beslissing niet onder de lopende
zaken valt. Kijk, over de begroting 2011, over het oorspronkelijke interprofessioneel akkoord (IPA) en nog een paar andere dingen wilden wij niet moeilijk doen. Je moet niet onnozel doen in het parlement, alles moet blijven draaien. Zelfs over het bankgeheim was er iets mogelijk geweest indien men met ons was komen praten. Maar de meerjarenbegroting, dat is van een ander formaat. De elastiek is uitgerekt.

• Gaat u die nieuwe, volwaardige regering het vertrouwen geven ?

Dat hangt ervan af. Wij hebben voorstellen en wij gaan die op tafel leggen. Ten tweede gaan wij nooit een regering het vertrouwen geven wanneer er geen akkoord is over de staatshervorming en over B-H-V.

• Eist u dan ook ministers in die nieuwe regering ?

In alle duidelijkheid: óf er komt een volwaardige regering met de N-VA, maar dan is er eerst een communautair akkoord nodig, óf het zal zonder de N-VA zijn.

• Indien er over twee maanden geen akkoord is over de staatshervorming dan zijn de onderhandelingen voor de N-VA dus ook gedaan ?

Wanneer er eind april een regering met volheid van bevoegdheid zonder ons vertrekt dan is dat een bewuste strategie van de andere partijen en dan zijn de onderhandelingen dus inderdaad gedaan. Pas op, democratisch is dat in orde. Als er een meerderheid zonder de N-VA wil vertrekken, dan is dat legitiem. Wij vrezen dan wel een heruitgave van 2007, een regering die het land niet in beweging krijgt.

• Vreest u een dergelijk scenario ?

Ik denk dat iedereen een communautair akkoord wil, maar er is een grote kloof tussen de maximumgrens van de Franstaligen en de minimumgrens van ons. Zij kunnen in hun democratie het zich moeilijk veroorloven om nog veel te stijgen, wij kunnen hier niet veel zakken. De nota van Bart De Wever is niet te nemen of te laten, maar ze geeft wel het gewicht aan van de staatshervorming. Is het minder, dan zal het zonder ons zijn. Wij verraden de Vlaamse democratie niet.

• Wil de PS met de aanstelling van Wouter Beke een regering zonder de N-VA ?

Dat kan. Wij weten dat Elio Di Rupo al meerdere pogingen heeft gedaan om zonder ons een regering te vormen. Goede bronnen bevestigen ons dat de PS hen het premierschap heeft aangeboden.  Nogmaals, dat is legitiem. Geen enkele wet zegt dat wij er moéten bij zijn.

• Wat zijn uw concrete eisen voor de staatshervorming ? 
  Bijvoorbeeld over B-H-V en Brussel?

Dat zijn heel moeilijke dossiers waarvoor ik geen breekpunten in de media ga lanceren. Binnenskamers kent iedereen onze grenzen.

• Maar u zult wel toegevingen moeten doen ?

Een akkoord betekent dat er voor iedereen iets moet in zitten.

• Waarom bent u zo defensief voor Brussel?  Stel dat het een volwaardig gewest wordt, wie zegt dat het dan steeds met Wallonië zal meedoen ?

Een kleine meerderheid van de Brusselaars is Vlaming. Indien de Vlaamse gemeenschap daar haar bevoegdheden opgeeft, dan houden we binnenkort alleen Vlaamse Brusselaars over in
plaats van Brusselse Vlamingen. De unie met vier deelstaten die Johan Vande Lanotte voorstelt, zal Vlaanderen ook vaak in een positie van drie tegen één plaatsen. Met een Duitstalige deelstaat die even groot is als Brasschaat en Schoten samen, maar wel op hetzelfde niveau staat als Vlaanderen.

• Qua bevoegdheden, wat wil u daar bereiken ?

Alle Vlaamse partijen zijn het eens over de arbeidsmarkt. De Franstaligen zijn op dit gebied al een heel stuk gevorderd, zeker wat betreft de gewesten. Voor de gemeenschappen is nog bijsturing nodig.

• Wilt u een splitsing van de RVA, zoals Siegfried Bracke eiste ?

Er zijn tussenmodellen denkbaar. Zo zou je het leefloon binnen de federale sociale zekerheid kunnen houden, maar alles wat daar via de werkloosheidsvergoeding bovenuit komt, naar de gewesten overhevelen. Dan kan iedere deelstaat met zijn gedeelte een eigen tewerkstellingsbeleid organiseren, bijvoorbeeld een beperking in de tijd opleggen voor werkloosheidsvergoedingen. Om dit land weer op gang te krijgen moeten er hefbomen verplaatst worden.

• Voor sommige van uw eisen is geen staatshervorming  nodig. Die kan u ook regelen op federaal niveau.

Dat is juist. Strikt genomen is een staatshervorming niet nodig, maar het doel blijft wel hetzelfde.  En dat doel kan u volgens mij nooit bereiken zonder staatshervorming. Of denkt u dat de PS op federaal niveau zal akkoord gaan met een beperking in de tijd van de werkloosheidsvergoedingen? Veel breuklijnen lopen communautair en ideologisch samen. Er is maar één oplossing om ze te doorbreken: een staatshervorming.

• Wat is het fundamentele probleem van de Franstaligen ?

Verarming. Dat woord valt de hele tijd aan tafel.

• Terwijl de Waalse economie herpakt ?

Ja, daarom stellen wij ook overgangsperioden voor. Maar dan komen ze af met een schema van werkloosheidsgraad dat tot 2030 onveranderd moet blijven. Waarom zijn ze niet ambitieuzer?   Neem nu de vennootschapsbelasting. Wallonië draagt daar iets minder dan 1 miljard euro voor bij in de federale pot. Stel dat ze die in eigen beheer krijgen en ze halveren die, om bedrijven aan te trekken. Dat kost dan maximaal 500 miljoen, terwijl ze volop bedrijfsterreinen hebben om te ontsluiten. Op de duur brengt dat toch veel meer op? Maar ze willen niet. Ik begrijp dat niet.

• Wat moet Wouter Beke doen ?

Hij moet de breuklijnen en de marges inventariseren en een werkbare meerderheid samenstellen. Negen partijen is te veel om standpunten in beweging te krijgen. Een partij die vreest dat ze er uiteindelijk toch zal afvallen, waarom zou die toegevingen doen?

• Wie moet eruit ?

Wij zouden er graag de liberalen bij hebben, al vormt de MR een serieus probleem met B-H-V.  Wouter moet dat eerst uitklaren. Voor de rest is het geen geheim dat wij de toegevoegde waarde van de groenen in vraag stellen. Ze zijn niet nodig. En wij geloven niet in een linkse regering. Er moeten budgettaire maatregelen genomen worden,
liefst zonder extreme lastenverhoging.

• De sp.a ?

De PS wil niet zonder. Dat is voor ons geen breekpunt.

• Behoort u binnen de partij tot de harde vleugel ?

(lacht) U gelooft mij of niet, maar alle beslissingen in de zogeheten Stratego-groep, die recent weliswaar werd afgeslankt, zijn steeds unaniem genomen. Waar zitten dan de harden en de zachten?

• Men verwijt Di Rupo steeds dat hij moet terugkoppelen met de Franstaligen, maar Bart De Wever doet hetzelfde: hij durft ook niet alleen te springen ...

Niet durven springen? En zijn nota dan? Ik zeg u dat ik niet onverdeeld gelukkig was met elke passage van zijn nota. Bart koppelt terug voor rugdekking. Wanneer je zo vaak aan tafel zit met dezelfde personen, dan riskeer je een tunnelvisie. Daarom toetst hij geregeld met ons af of de standpunten nog worden gedragen door de achterban.

• Wat denkt u van deze voorspelling: Wouter Beke zal na een paar weken niet meer willen terugkomen op bepaalde verworvenheden, waarop de N-VA afhaakt.

Dat is het schema dat de Franstaligen voor ogen hebben en dat is het democratische recht van CD&V. Het zou ook de verdienste van de duidelijkheid hebben. Maar dan krijgt Vlaanderen niet waarvoor het gestemd heeft.

• Sluit u verkiezingen uit ?

Ze zijn niet wenselijk, maar ze zijn niet uitgesloten.  Wanneer er echt niets meer gaat ...
 

• En Plan B ? De splitsing van België ?

Daar moet eerst een meerderheid voor zijn in Vlaanderen. Het is dus aan de Vlaamse kiezer om dat te bepalen. Mocht het ooit zover komen, dan moeten de Franstaligen toch echt wel eens heel diep gaan nadenken.

• Is Di Rupo nog kandidaat-premier ?

Ons aanbod blijft. Maar dan moet hij wel wat meer leiderschap beginnen te tonen.

• Bart De Wever ?

Het premierschap staat niet op onze radar. Als Bart zegt dat hij initiatief en verantwoordelijkheid wil nemen, dan is dat in het kader van de onderhandelingen.

• Dus is Jan Jambon kandidaat-vicepremier ?

Wanneer er nog geen begin van een akkoord is, dan spreek je toch niet over de poppetjes? Onze ambitie blijft een staatshervorming.